Bij het leren van de uitspraak van verschillende klanken moeten kinderen twee vaardigheden verwerven. In eerste instantie moeten ze zich de bewegingen, die noodzakelijk zijn voor de productie van spraakklanken, eigen maken. Het produceren van spraakklanken op zich is niet voldoende om interactie aan te gaan. Kinderen moeten ook leren dat spraakklanken de dragers van betekenis zijn. We spreken dan van een fonologische vaardigheid. 

Wanneer het leren articuleren niet vlot verloopt, kan logopedie helpen! 

Er zijn verschillende vormen van articulatieproblemen. Sommige kinderen hebben moeite met het vormen van spraakklanken, anderen hebben problemen met het ontdekken van de betekenis dragende kracht van spraakklanken of ze hebben problemen met het leren van beide aspecten. In deze blog gaan we in op de betekenis dragende kracht van klanken, dit heet fonologie.

Wat is fonologie?

Fonologie is een onderdeel van de taalwetenschap die zich bezighoudt met hoe klanken in een taal worden gebruikt. In simpele woorden gaat het over de regels die bepalen hoe we klanken combineren om woorden te vormen. 

Fonologische processen

Fonologische processen zijn een normaal onderdeel van de spraakontwikkeling bij jonge kinderen. Ze verwijzen naar systematische fouten die kinderen maken bij het uitspreken van woorden, terwijl ze leren praten. Deze processen zijn een onderdeel van de normale ontwikkeling en verdwijnen meestal vanzelf naarmate een kind ouder wordt en meer ervaring opdoet met taal. Het is heel normaal dat jonge kinderen bepaalde fouten maken in hun spraak als ze leren praten. Dit worden ‘fonologische processen’ genoemd. Het zijn patronen die hen helpen om complexe woorden eenvoudiger uit te spreken terwijl hun spraak- en taalvaardigheden zich ontwikkelen. 

Voorbeelden van fonologische processen: 

• Klanken vervangen: Ze zeggen bijvoorbeeld “tat” in plaats van “kat” of ‘’laam/haam’’ in plaats van ‘’raam’’. 
• Klanken weglaten: Ze zeggen “at” in plaats van “kat” of ‘’noep’’ in plaats van ‘’snoep’’
• Lettergrepen worden herhaald: Ze zeggen bijvoorbeeld ‘’wawa’’ in plaats van water

Wanneer een kind ouder wordt nemen de fouten af en op een bepaalde leeftijd moeten deze fouten niet meer voorkomen. Wanneer de fouten aanwezig blijven spreek je van een fonologische articulatiestoornis.

Wat is een fonologische articulatiestoornis?

Een fonologische articulatiestoornis is een taalprobleem waarbij een kind moeite heeft met het toepassen van de juiste klankregels van hun taal. Dit betekent dat ze de klanken van woorden niet correct combineren of gebruiken. Dit kan soms leiden tot spraak die moeilijk te begrijpen is, zelfs voor ouders en mensen die dicht bij het kind staan.

Waarom gebeurt dit?

Er zijn verschillende redenen waarom een kind een fonologische articulatiestoornis kan ontwikkelen. Soms kan het te maken hebben met gehoorproblemen, maar vaak is de precieze oorzaak onbekend.

Wanneer naar logopedie? 

Vertraagde spraakontwikkeling: Als het kind later begint met praten dan leeftijdsgenoten of als het minder woorden gebruikt dan verwacht voor zijn leeftijd.

Onverstaanbaarheid: Als een kind van 3 jaar of ouder vaak onverstaanbaar is, zelfs voor mensen die het kind goed kennen.

Aanhoudende fonologische processen: Als fonologische processen blijven bestaan na de leeftijd waarop ze normaal gesproken verdwijnen.

Problemen met articulatie: Als specifieke klanken consistent onjuist worden uitgesproken en dit niet verbetert naarmate het kind ouder wordt.

Middenoorproblematiek: Frequente oorinfecties of andere gehoorproblemen die de spraakontwikkeling kunnen beïnvloeden

Wat kun je als ouder doen om te helpen?

• Observeren en noteren: Houd bij welke klanken je kind moeilijk vindt. Maak aantekeningen van specifieke woorden en situaties waarin de spraakproblemen zich voordoen. 
• Stimuleer correcte uitspraak: Spreek rustig en herhaal incorrecte uitingen op de juiste manier.

Hoe kan logopedie helpen bij de fonologische vaardigheden?

Een logopedist kan een belangrijke rol spelen bij het helpen van kinderen met een fonologische articulatiestoornis. 

Logopedisten hebben inzicht in het normale verloop van de ontwikkeling van de articulatie en kunnen ouders, opvoeders of andere professionals adviseren in noodzaak van onderzoek en/of behandeling. Bij het analyseren van een articulatieonderzoek kijken logopedisten of de spraakontwikkeling leeftijdsadequaat is. Kennis van de normale articulatie ontwikkeling is essentieel om te weten of de articulatie van een kind binnen de normale grenzen voor zijn/haar leeftijd valt, of een kind een achterstand vertoont of een stoornis vertoont. 

Door middel van spel en gerichte oefeningen, helpt een logopedist het kind om de juiste klanken te leren en de regels voor het combineren van deze klanken toe te passen. Dit helpt niet alleen hun spraak te verbeteren, maar versterkt ook hun zelfvertrouwen en communicatieve vaardigheden.

Vroegtijdige interventie is essentieel bij fonologische articulatiestoornissen. Door op jonge leeftijd aan de spraakproblemen van je kind te werken, vergroot je de kans op succesvolle verbetering van de spreekvaardigheden.

Spreekgeluk logopedie staat klaar om jou en jouw kind te ondersteunen op dit pad naar verbetering. Samen kunnen we werken aan een duidelijke en effectieve communicatie, waardoor je kind vol vertrouwen kan deelnemen aan gesprekken en zijn of haar spraak- en taalvaardigheden kan ontwikkelen.

Heb je vragen of hulp nodig? Aarzel niet om contact met ons op te nemen. Samen kunnen we zorgen voor een sprankelende toekomst vol heldere communicatie voor jouw kind.